W czerwcu 2012 r. wizja kilku osób o stworzeniu klastra recyklingu została przekuta w rzeczywistość. Traktowany wtedy marginalnie recykling, staje się stałym elementem zrównoważonej gospodarki, a także samego Klastra Gospodarki Odpadowej i Recyklingu, o renomowanym statusie Krajowego Klastra Kluczowego.
2012 r. to czas przed rewolucją śmieciową. Nie ma wówczas jeszcze zakazu składowania frakcji wysokokalorycznej odpadów, nie ma skróconego czasu magazynowania odpadów, zatem jeszcze nie wybuchają pożary. To czas przed ustawą z 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, ustawą z 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, gdzie poziom zbierania nie obejmuje wszystkich wprowadzających sprzęt. Nie ma jeszcze, niestety, podziału na grupy sprzętu, ani możliwości nieodpłatnego oddania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. To też czas oczekiwania na Bazę danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO). To czas, gdy recykling nie kojarzy się z pozytywnymi ekozmianami, gdzie nie wiemy, że nadchodzi gospodarka o obiegu zamkniętym, zielona transformacja i zmiany klimatyczne, które wywołają rewolucje w podejściu do przyspieszonej ochrony klimatu. Myślimy, że rozszerzona odpowiedzialność producenta niebawem nadejdzie, by w końcu stworzyć prawidłowo działający, wyregulowany i finansujący się system gospodarki odpadami. Nikt nie spodziewa się dyrektywy Single Use Plastic, gdyż borykamy się z odpadami w lesie, niskimi opłatami za ich odbiór, brakiem obowiązku segregacji odpadów, a rozkwitem stabilizatów powstających w instalacjach mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. Właśnie wówczas, w czerwcu 2012 r. wizja kilku osób o stworzeniu klastra recyklingu została przekuta w rzeczywistość. Traktowany wtedy marginalnie recykling, staje się stałym elementem zrównoważonej gospodarki, a także samego Klastra Gospodarki Odpadowej i Recyklingu, o renomowanym statusie Krajowego Klastra Kluczowego. To dopiero początek zmian, które nadchodzą w ciągu dekady. Recykling jest jeszcze najwyżej umieszczony w hierarchii gospodarowania odpadami, by po 2014 r. i ogłoszeniu koncepcji GOZ spaść o dwa oczka - po ponownym użyciu i naprawie. Sharing economy, czyli ekonomia współdzielenia jeszcze wtedy nie została opisana ani wdrożona. Pomimo kurczących się zasobów surowcowych, Europa wysyła odpady do Chin, by tam ewentualnie poddano jest odzyskowi i recyklingowi. Gospodarka liniowa dopiero zacznie zataczać koło w gospodarce o obiegu zamkniętym, by wpisać się na stałe w cele strategiczne i działania powstającego dekadę temu klastra. Wśród innych klastrów, KGOiR wyróżni się działaniami w zagospodarowaniu odpadów, w tym recyklingu. Po latach okaże się, że odpady to międzysektorowe i międzyklastrowe zagadnienie. To właśnie my wiemy, jak dzięki recyklingowi zawrócić odpady do obiegu surowcowego. Już po sześciu latach od powstania, Klaster uzyskuje tytuł Krajowego Klastra Kluczowego, status przyznawany klastrom tzw. dojrzałym, o istotnym znaczeniu dla gospodarki kraju i wysokiej konkurencyjności międzynarodowej. W tamtym czasie było ich 15, obecnie jest 20, lecz odpadami, recyklingiem i gospodarką o obiegu zamkniętym zajmuję się w formie kompleksowej jedynie nasz Klaster. Ponad 110 członków tworzy niepowtarzalny ekosystem. System wyboru Krajowych Klatrów Kluczowych, stosowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii, składa się z oceny pięciu obszarów funkcjonowania klastrów: zasobów ludzkich, infrastrukturalnych i finansowych, potencjału gospodarczego klastra, tworzenia i transferu wiedzy, działania na rzecz polityk publicznych oraz orientacji na klienta. W opinii MRiT, kluczem do osiągnięcia konkurencyjności gospodarki opartej w coraz większym stopniu o badania, rozwój i innowacje oraz umiejętność dynamicznej absorpcji, udziału w tworzeniu i rozwoju nowych technologii są m.in. klastry. Dzięki naturalnie nawiązanej współpracy przedsiębiorstw, instytucji badawczych, instytucji otoczenia biznesu, organizacji pozarządowych oraz władz lokalnych, określane są mianem katalizatora procesów innowacyjnych.
Niewątpliwym wsparciem we wdrażaniu innowacji są międzynarodowe projekty wspierające innowacyjność firm. „MINE.THE.GAP” to sukces i wykorzystanie przez polskie firmy dostępnej puli środków w postaci voucherów na kwotę 50 tys. euro. W „GreenOffShoreTech (H2020)” maksymalne wsparcie wynosi do 60 tys. euro. Celem tego projektu jest wspieranie MŚP w opracowywaniu nowych produktów, procesów lub usług dla ekologicznej produkcji i transportu morskich oraz zwiększenie międzysektorowej innowacyjności wśród grup MŚP z różnych sektorów. Kolejne do skorzystania przez firmy produkty Klastra są efektem projektu „ClusterLab”. To usługi w zakresie transformacji cyfrowej i gospodarki o obiegu zamkniętym oraz jedynej w tym zakresie certyfikacji normą KNR Green. W Klastrze z naszymi pomysłami i innowacjami jesteśmy o krok przed ustalanym i wdrażanym prawem, w tym Europejskim Zielonym Ładem. Niesie to za sobą ciężar ryzyka i przygotowania inwestycji, ale liczy się środowisko i to, jak dzięki naszym działaniom mamy realny wpływ na zazielenianie gospodarki i ochronę środowiska.
Katarzyna Błachowicz
wiceprezes zarządu koordynatora Klastra, członek zarządu Klastra Gospodarki Odpadowej i Recyklingu, Krajowego Klastra Kluczowego
Felieton został opublikowany w miesięczniku "ENERGIA I RECYKLING" czerwiec 2022
