Wszelkiego rodzaju cechy, stowarzyszenia, grupy branżowe, związki, jakiejkolwiek by nie miały nazwy - od wieków pozwalają na wzajemne wsparcie uczestników, dostęp do często elitarnej wiedzy czy kontaktów. W naturze ludzkiej istnieje potrzeba gromadzenie się, naradzania i dzielenia pomysłami czy problemami. Taką funkcję pełnią współczesne klastry, które tym różnią się innych gremiów, że są niejednorodne. W ich skład wchodzą firmy, instytucje naukowe, badawcze, otoczenia biznesu czy nawet samorządy i media. Powstają one wokół określonej branży – ale pozwalają na dostęp wszystkim tym, którzy daną tematyką się zajmują, stanowią lub mogą stanowić łańcuch wartości w danej branży
Klaster Gospodarki Odpadowej i Recyklingu – Krajowy Klaster Kluczowy jest na tym polu pewnego rodzaju ewenementem. Powstał jako inicjatywa firm zajmujących się recyklingiem i gospodarowaniem odpadami – stąd jego nazwa. Jednak, w ciągu 10 lat od jego powstania w gospodarce światowej i europejskiej nastąpiła absolutna zmiana priorytetów. To co kilka lat temu było przedmiotem działalności nielicznych i cieszyło się ponurą opinią społeczną – stało się centrum wszelkiej działalności produkcyjnej, aktywności społecznej czy nawet być może mody. Ta transformacja spowodowała, że KGOiR stał się forum współpracy firm, których wspólnym mianownikiem jest Gospodarka o Obiegu Zamkniętym. Natomiast, te z nich, których corem biznesu jest recykling i szeroko rozumiana gospodarka odpadami w naturalny sposób stały się koniecznymi elementami łańcuchów wartości innych podmiotów czy używając angielskiego terminu - disruptorami, czyli wchodzącymi w nie ze swoimi technologiami czy procesami a nawet wiedzą - łamiącymi dotychczasowy porządek.
Jednak, bycie pewnego rodzaju hipsterem trendów światowych w rzeczywistości wysokiej konkurencyjności gospodarczej samo w sobie nie wystarcza. W świecie, w którym wyzwaniem stało się skuteczne a nie teoretyczne przeciwdziałanie skutkom zmian klimatycznych i zaśmiecania planety a nade wszystko stojąc w obliczu braku zasobów – surowców i miejsca składowania zużytych dóbr – priorytetem stały się innowacyjne rozwiązania pozwalające na wprowadzenie tych zmian w procesach na wszelkich etapach powstawania i użytkowania produktów. Takie zmiany są możliwe między innymi wtedy, kiedy podmioty danej branży otwierają się na możliwości innej. W taki sposób, powstają międzybranżowe innowacje, które pozwalają często nie tylko na zmianę istniejącego modelu biznesowego na inny, ale także mogą stać się drogą do zamknięcia obiegu lub zbliżenia się do modelu pozwalającego mówić o GOZ.
Aby te wszystkie zmiany były rzeczywiste konieczne jest nie tylko poszerzanie wiedzy firm z sektora MŚP, ale przede wszystkim dostęp do środków i narzędzi, które skutecznie będą wspierać te procesy. Takimi środkami są m.in. projekty wspierające innowacyjność firm a także dystrybuujące środki pozwalające przymierzyć się zarówno do współpracy międzysektorowej jak i wdrożenia jej w przedsiębiorstwie. Takie wsparcie w ramach dwóch projektów międzynarodowych Mine the Gap oraz GreenOffshoreTech (H2020) oferuje KGOiR jako partner obu projektów.
Działania te w KGOiR wspierają także projekty, które choć nie oferują wsparcia finansowego, pozwalają na wejście w partnerstwa międzybranżowe czy uzyskanie potrzebnej wiedzy i możliwości rozwoju swojej działalności lub potwierdzenia jakości produktów.
Nie ma wątpliwości, że branża zielonej gospodarki stając się tak ważnym elementem innych, sama stoi przed koniecznością ciągłego rozwoju, współpracy, otwarcia na nowe możliwości, ale także ciągłych inwestycji. Te z kolei nie będą możliwe w pełni, jeśli dla wszystkich aktorów tej sceny w tym także decydentów na szczeblu krajowym i lokalnym – priorytetem nie stanie się transformacja w kierunku GOZ z wszelkimi jej elementami, których nie ma możliwości wdrożyć bez aktywnego udziału innowacyjnych przedsiębiorstw sektora MŚP zajmujących stabilne miejsce w cyrkularnych łańcuchach wartości.
Agnieszka Zdanowicz
wiceprezes zarządy koordyantora Klastra Gospodarki Odpadowej i Recyklingu, Krajowego Klastra Kluczowego
Felieton ukazał się w miesięczniku "ENERGIA I RECYKLING" luty 2022
